Het levende brood van de hemel
# Manna was het voedsel voor de Joden in de woestijn, zoals beschreven in het oudtestamentische boek Exodus. Het boek Exodus zegt: « De gehele gemeente van Israël begon te murmureren tegen Mozes en Aäron in de woestijn. De Hebreeërs mopperden op Mozes omdat ze honger hadden. s Avonds vielen er kwartels uit de lucht; de volgende morgen viel er een nevel of dauw; toen die verdampt was, « verscheen er iets kleins en korreligs en ijls als rijp op de grond, op het oppervlak van de woestijn » (Exodus 16:14). Mozes zeide tot hen: Dit is het brood, dat de Heer u te eten geeft,’ en vervolgde: « Het huis van Israël noemde het manna.
Het manna viel elke dag uit de hemel, behalve op de sabbat; op de vooravond van die dag viel er tweemaal zoveel. « De kinderen Israëls aten manna gedurende veertig jaar, totdat zij in het bewoonde land kwamen; zij aten manna totdat zij aan de grenzen van het land Kanaän kwamen. Deze episode wordt in de Koran herhaald in Soera Al-Baqarah: « Wij hebben wolken in de schaduw tot u nedergezonden en Wij hebben manna en kwartels tot u nedergezonden en Wij hebben tot u gezegd: Eet van de goede dingen die Wij u aanbieden.
# Ik ben het brood des levens » (Johannes 6:35) is één van Jezus’ zeven uitspraken van « Ik ben ». Jezus gebruikt dezelfde uitdrukking « IK BEN » in zeven uitspraken over Zichzelf. In alle zeven combineert hij de IK BEN met krachtige metaforen die zijn reddende relatie met de wereld uitdrukken. Ze komen allemaal voor in het boek Johannes. Ik ben het Brood des Levens; wie tot Mij komt, zal geen honger lijden, en wie in Mij gelooft, zal geen dorst lijden. Jezus en zijn discipelen keren terug naar de andere kant van Galilea. Als de menigte ziet dat Jezus weg is, volgen ze hem weer. Jezus gebruikt dit moment om hen een lesje te leren.
Hij beschuldigt de menigte ervan zijn wonderbaarlijke tekenen te negeren en hem alleen te volgen voor « gratis voedsel ». Jezus zegt hun in Johannes 6:27: « Maakt u geen zorgen over vergankelijk voedsel, maar over het voedsel dat eeuwig leven geeft, dat de Mensenzoon u geven zal. Want God de Vader had Zijn zegel op Hem gezet. Met andere woorden, zij waren zo druk bezig met eten dat zij uit het oog verloren dat hun Messias was gekomen. De Joden vragen Jezus hun een teken te geven dat Hij door God gezonden is (alsof de wonderbare spijsvertering en het lopen over water nog niet genoeg waren). Ze vertellen Jezus dat God hen manna gaf tijdens hun zwerftocht in de woestijn.
Jezus antwoordt dat zij moeten vragen om het ware leven-gevende brood uit de hemel. Wanneer zij Jezus om dit brood vragen, verrast Hij hen door te zeggen: « Ik ben het brood des levens; wie tot Mij komt zal geen honger lijden, en wie in Mij gelooft zal geen dorst lijden. « Dit is een fenomenale uitspraak! Ten eerste, door Zichzelf gelijk te stellen met brood, zegt Jezus dat Hij essentieel is voor het leven. Ten tweede, het leven waar Jezus het over heeft is niet het fysieke leven, maar het eeuwige leven. Jezus probeert het denken van de Joden te verplaatsen van het fysieke rijk naar het spirituele rijk. Hij vergelijkt wat de Messias hun zal brengen met het brood dat Hij de vorige dag op wonderbaarlijke wijze had geschapen.
Het was fysiek brood dat zou vergaan. Hij is het geestelijk brood dat eeuwig leven brengt. Jezus doet nog een uitspraak over zijn goddelijkheid. Deze uitspraak is de eerste van de « IK BEN » uitspraken in het evangelie van Johannes. De uitdrukking « IK BEN » is de verbondsnaam van God (Jahweh of YHWH) die aan Mozes werd geopenbaard bij de brandende braambos (Exodus 3:14). Deze uitdrukking duidt op een afzonderlijk bestaan (of wat theologen « aseiti » noemen), een eigenschap die alleen God bezit. Het is ook een uitdrukking die luisterende Joden automatisch zouden opvatten als een aanspraak op goddelijkheid. De woorden « kom » en « geloof ». Dit is een uitnodiging aan de hoorders om in Jezus te geloven als de Messias en de Zoon van God. Deze uitnodiging om te komen vinden we in het hele Evangelie van Johannes. Tot Jezus komen betekent dat wij ervoor kiezen de wereld te verlaten en Hem te volgen. Geloven in Jezus betekent vertrouwen op Hem, dat Hij is wie Hij zegt dat Hij is, dat Hij zal doen wat Hij beloofd heeft te doen en dat Hij de enige is die het kan doen.
Uit het Evangelie van Johannes
41 De Joden klaagden over Jezus omdat hij gezegd had: « Ik ben het brood dat uit de hemel is neergedaald. 42 Zij zeiden: « Is dit niet Jezus, de zoon van Jozef? We kennen zijn vader en moeder goed. Hoe kan hij dan zeggen: « Ik ben uit de hemel neergedaald »? 43 Jezus herhaalde: « Murmureert niet onder elkander.44 Niemand kan tot Mij komen, tenzij de Vader, die Mij gezonden heeft, hem trekke; en Ik zal hem opwekken op den jongsten dag. 45 In de Profeten staat geschreven: « Zij zullen allen door God zelf onderwezen worden. Iedereen die de Vader heeft gehoord en zijn leer heeft aanvaard, komt tot mij.
46 Niemand heeft ooit den Vader gezien, behalve hij, die van God komt; hij alleen heeft den Vader gezien. 47 Amen, amen, Ik zeg u, wie gelooft heeft eeuwig leven. 48 Ik ben het brood van het leven. 49 Uw vaderen aten manna in de woestijn, en zij stierven; 50 maar het brood, dat uit den hemel nederdaalt, is van dien aard, dat wie het eet, niet zal sterven. 51 Ik ben het levende brood dat uit de hemel is neergedaald. Het brood dat Ik zal geven is Mijn vlees, gegeven voor het leven van de wereld. (Johannes 6, 41-51)
Het levende brood uit de hemel
Johannes noemde de leiders van het volk gewoonlijk Joden; bedoelde hij daarmee dat er in de synagoge van Kapernaüm, waar Jezus sprak, afgevaardigden van het Sanhedrin waren? Johannes verwees naar de Galileeërs die door hun murmureren Jezus aan de kaak stelden. Zij waren woedend over Jezus’ voorstelling van Zichzelf als het brood dat uit de hemel neerdaalde. In hun onwetendheid zagen zij een tegenstrijdigheid tussen deze bewering en hun kennis van Jezus’ familie. Zij mompelden onder elkaar om zich niet openlijk uit te spreken tegen de woorden die zij zojuist hadden gehoord.
Jezus antwoordde niet op de bezwaren van zijn toehoorders door hun het geheim van zijn bovennatuurlijke geboorte te onthullen, want Jezus’ wonderbaarlijke geboorte kon alleen worden aanvaard door een reeds gelovig hart. Deze scrupules waren niet de oorzaak van hun ongeloof; het was hun ongeloof dat deze scrupules voortbracht; Jezus trachtte ze niet weg te nemen. Hij drong aan op de noodzaak van een werk van goddelijke genade in ieder die tot Hem zou komen en in Hem zou geloven.
Niemand kon iets anders doen. Dit werk, dat Hij beschreef met de volgende woorden : « Allen die de Vader Mij geeft, zullen tot Mij komen », beschreef Hij als het plan van de Vader voor Jezus. God geeft hem zielen en trekt ze naar zich toe. God heeft in Zijn machtige hand duizend manieren om deze actie van Zijn genade tegenover de zielen te openbaren. Soms is het de pijnlijke ervaring van het leven, het lijden, de gedachte aan de dood, die hen treurig doet gevoelen dat zij een Trooster, een Zaligmaker nodig hebben; soms is het het bittere besef van zonde dat in hen ontwaakt en dat aanleiding geeft tot die angstkreet: « Wat moet ik doen om zalig te worden? « En zodra Jezus verschijnt, herkennen zij in Hem Degene waarop zij gewacht hebben.
Maar Gods grote middel om mensen tot Jezus te trekken is Zijn Woord en Zijn Geest, die voortdurend in onze mensheid werkt, gebruik makend van geschikte momenten om Zijn werk te doen. Alleen de ervaring, de grote verzoener van tegenstellingen, kan ons in dit opzicht onderrichten; zij leert de nederige zeggen met de Hervormer : « Wij willen, omdat het ons gegeven is te willen », en met de Apostel Paulus: « God werkt in u willens en wetens naar zijn welbehagen, ondanks de schijnbare tegenstelling : « Doet uw heil met vreze en beven ». (Fil 2, 12-13)
Maar zodra de arme zondaar op deze wijze tot Jezus was getrokken, nam Hij het op Zich om het goddelijke werk in hem te voleindigen tot het einde toe: « En Ik zal hem opwekken op de jongste dag. Jezus zei met blijde zekerheid: « Wie zo naar de Vader geluisterd en onderwezen heeft, komt tot Hem en vindt in Hem zijn Verlosser. Het onderwijs dat de mensen van God hebben ontvangen, is slechts een voorbereiding om hen tot de Zoon te brengen, die alleen de Vader van eeuwigheid heeft gezien, omdat Hij van God komt.
« In Hem, die het beeld van God is, de glans van zijn heerlijkheid, zien de gelovigen God » (Joh. 1, 14). Jezus zei: « Ik ben het brood van het leven. » Na dit diepgaande onderricht, dat werd ingegeven door het morren van de Joden, keerde Jezus terug tot zijn onderricht over het eeuwige leven, dat hij aan de gelovigen gaf door zichzelf te geven als het brood des levens. Jezus antwoordde op de tegenwerping van de Joden : « Het manna, dat hun vaderen in de woestijn aten, redde hen niet van de dood. Maar er is een ander brood dat van de dood verlost, het brood dat uit de hemel is neergedaald en eeuwig leven geeft. «
Jezus vat alles wat hij zojuist heeft gezegd samen met de woorden : « Ik ben het brood des levens », wat levengevend betekent, omdat het eeuwig leven schenkt aan hen die het ontvangen door geloof en levende gemeenschap met Hem. » Het brood des levens en het levende brood, het goddelijke leven belichaamd in een menselijke persoon, dat in algemene zin uit de hemel is neergedaald en dat in historische en concrete zin uit de hemel is neergedaald in de persoon van Christus; de negatieve uitdrukking : het zal niet sterven, en de grote positieve uitspraak: het zal eeuwig leven » (Meyer).
Met deze woorden stelt Jezus zijn gedachte in een nieuw aspect voor en gaat over tot het laatste deel van zijn toespraak. In het vorige deel heeft hij herhaaldelijk gesproken over het brood des levens, het brood dat uit de hemel is neergedaald en eeuwig leven geeft aan hen die ervan eten ; hij heeft uitgelegd dat dit levengevende brood hijzelf is, en dat de manier om het te beleven is erin te geloven. Zijn vlees en bloed afstaan’ kan niets minder betekenen dan zijn dood, en een gewelddadige dood waarin zijn bloed wordt vergoten. Want vlees en bloed is een levende menselijke natuur ; haar opgeven is zich overgeven aan de dood ; haar opgeven voor het leven van de wereld, deze wereld die in de dood is, is haar verlossen en redden.
De manier waarop wij kunnen profiteren van de vruchten van Jezus’ dood is door in intieme en persoonlijke gemeenschap met Hem te treden door het geloof. Dit is wat Jezus uitdrukte in de woorden: « Eet zijn vlees en drink zijn bloed. Dit is de interpretatie van de meeste commentatoren. Een andere interpretatie ziet in deze passage niet de dood van Jezus in het bijzonder, maar zijn persoon en zijn leven in het algemeen, dat hij aanbiedt aan hen die in hem geloven als de bron van hun geestelijk leven.
Diaken Michel Houyoux
Links naar andere christelijke websites
◊ Preken on line : klik hier opm het artikel te lesen →19e zondag door het jaar B – 2021
◊ Dyonisius parochie : klik hier opm het artikel te lesen → -08-2021, 19e zondag door het jaar B
♥ Ds. Krijn Hak » « Ik ben het Brood des levens »
