Dinsdag van de Achtentwintigste Week van de Gewone Tijd – Jaar B

Geef liever wat je hebt als aalmoes, dan zal alles zuiver voor je zijn

Do

# De Farizeeën waren een religieuze en politieke groep van vurige Joden die in dezelfde periode als de Sadduceeën en Essenen in Palestina opdoken tijdens de Hasmoneeënperiode rond het midden van de tweede eeuw v.C., als reactie op de door de toenmalige autoriteiten gewenste hellenisering. Deze beweging, die de aanzet gaf tot de mondelinge Thora en een voorbode was van het rabbinisme, maakte deel uit van het jodendom van de Tweede Tempel en beïnvloedde de ontwikkeling daarvan.

Het stierf uit tegen het einde van de eerste eeuw, en is ons bekend door verschillende bronnen waarvan de hernieuwde studies sinds het einde van de twintigste eeuw hebben onderstreept hoe moeilijk het is de complexiteit ervan te begrijpen. Hun stroming wordt « Farizeïsme » of « Farizeïsme » genoemd. De studie van de Farizeïsche beweging was lange tijd het voorrecht van bevooroordeelde confessionele benaderingen14 , hetzij apologetisch aan de Judese kant, hetzij polemisch aan de christelijke kant, zonder rekening te houden met chronologische gegevens, voordat er vanaf de jaren zeventig vanuit een meer wetenschappelijke invalshoek werk van werd gemaakt.

Sinds de strikte toepassing van historiciteitscriteria op de bronnen en de meer sceptische houding van exegeten ten opzichte van die bronnen, is de informatie die betrouwbaar wordt geacht over de Farizeese beweging sterk verminderd; paradoxaal genoeg hebben deze exegetische vorderingen de contouren van de beweging dus vager en minder zeker gemaakt. Het is nu noodzakelijk elk van deze bronnen afzonderlijk te onderzoeken, rekening houdend met de bijzondere tijd en context waarin zij zijn geschreven.

Dit gezegd zijnde, vormen de punten van convergentie tussen zulke gevarieerde bronnen met uiteenlopende belangen op zijn minst een gunstig argument voor de vaststelling van de historiciteit van het Farizeïsme, waarover echter moet worden toegegeven dat we uiteindelijk weinig weten voor zo’n knooppuntgroep in de pogingen om het Jodendom in de Tweede Tempelperiode te reconstrueren. Er zijn drie belangrijke bronnen over de Farizeese beweging, die geen van alle zonder problemen zijn.

Chronologisch zijn dit de geschriften uit het Nieuwe Testament van de vroege gelovigen in Jezus van Nazareth, geschreven in het Grieks in de jaren 50-100 n.C., de werken van de Joodse historiograaf Flavius Josephus, die in het Grieks schreef aan het eind van de eerste eeuw – hij is de belangrijkste bron, en de rabbijnse literatuur, met name de Misjna en de Tosefta, gedateerd 200-220 n.C.

Meer recentelijk heeft een belangrijk deel van de hedendaagse wetenschap een aantal van de Dode Zee-rollen als bron opgenomen, waarin een groep wordt genoemd die « Zoekers naar verlichting » of « Vleiers » worden genoemd en waarvan wordt aangenomen dat zij met de Farizeeën worden vereenzelvigd. Flavius Josephus is dus de belangrijkste bron over wat hij beschrijft als één filosofische school naast andere, naast de Sadduceeën, de Essenen en de Vierde Filosofie. Hij beweerde dat in de tijd van Herodes, de Farizeeërs meer dan zesduizend telden

Uit het Evangelie volgens Lucas

37 Terwijl Jezus sprak, nodigde een Farizeeër hem uit voor het middagmaal. Jezus ging zijn huis binnen en ging zitten. 38 De Farizeeër was verbaasd toen hij zag dat hij de wassingen voor de maaltijd niet had gedaan. 39 De Heer zei tegen hem : « Natuurlijk zuiveren jullie Farizeeërs de buitenkant van de beker en de schotel, maar van binnen zijn jullie vol hebzucht en goddeloosheid. 40 Jullie dwazen ! Heeft Hij die de buitenkant gemaakt heeft niet ook de binnenkant gemaakt? 41 Geef in plaats daarvan wat jullie hebben als aalmoezen, dan zal alles rein voor jullie zijn. » (Lc 11, 37-41)

Jezus uitgenodigd voor het avondeten bij een Farizeeër

De woorden die Jezus zojuist gesproken had, brachten een Farizeeër ertoe hem bij zich thuis uit te nodigen voor een maaltijd. Jezus ging naar binnen en nam plaats aan tafel zonder de traditionele wassingen te verrichten. Door dit verzuim wekte hij de verbazing van zijn gastheer.

Drie ondeugden van de Farizeeërs

Huichelarij Jezus betrapte de huichelarij van de Farizeeën op heterdaad : zij bleek uit het schandaal dat zijn gedrag veroorzaakte. Het belang dat zij hechtten aan uitwendige reinigingen was dwaasheid in de tegenwoordigheid van God, die bovenal het zedelijk wezen op het oog heeft. Liefdadigheid beoefenen is de ware weg om zuiver te zijn. De huichelarij van de Farizeeën bleek opnieuw uit hun gretigheid om tienden te betalen, gepaard gaande met verwaarlozing van de basisverplichtingen van de wet.

   IJdelheid Zij zochten de eerste plaatsen en begroetten.

Occulte invloed. Als verborgen graven verontreinigden zij de mensen zonder dat zij het wisten.

Drie kritieken van de juristen

Een advocaat, die zich gekwetst voelde door deze woorden, protesteerde. Daarna richtte Jezus zich tot de advocaten en berispte hen. Zij predikten en praktiseerden niet, en legden lasten op het volk die zij niet wilden verlichten.    Zij eerden de vervolgden en de vervolgden. Zij bouwden schijnheilig de graven van de slachtoffers van hun vaderen en toonden zich van dezelfde geest als zij. God zal hun nog meer profeten zenden om te vervolgen, zodat het bloed van alle martelaren aan deze generatie zal worden gevraagd.

   Zij namen de sleutel tot de kennis van de verlossing weg en gingen niet naar binnen en lieten niemand binnen. Toen Jezus het huis verliet, werd hij gewelddadig aangevallen en belaagd met verraderlijke vragen. Het woord lunch verwijst naar de maaltijd die rond het midden van de dag werd gegeten, terwijl een andere hoofdmaaltijd rond de avond werd gegeten.

Dit was zowel bij de Joden als bij de Romeinen het geval. Toen Jezus ging zitten om te eten, was de Farizeeër verbaasd dat hij niet eerst een wassing had verricht. Deze verbazing scheen des te meer gerechtvaardigd, daar Jezus juist uit de menigte was teruggekeerd, waar hij wettige bezoedelingen had opgelopen en waar hij zelfs een demon had uitgedreven en een zieke had genezen.

Jezus onthield zich van deze ceremoniën juist vanwege het bijgelovige belang dat de Farizeeën eraan hechtten. Was dit niet het speciale punt waarop zij Hem wilden bespioneren?

In het evangelie volgens Mattheüs verklaart Jezus dat de beker en de schotel zelf gevuld waren met roof, terwijl Lucas de beker en de schotel tot beeld maakt van de zedelijke toestand van zijn toehoorders. De redactie van Mattheüs sluit deze betekenis niet uit, maar gaat er integendeel van uit.

Mattheüs, Marcus en Lucas zelf maakten melding van woorden die getuigden dat Jezus een grote redevoering hield tegen de Farizeeën in Jeruzalem. Alleen Mattheus gaf het volledig. Maar volgt hieruit dat het verslag van Lucas zonder enige historische basis was? Helemaal niet. Bij meer dan een gelegenheid protesteerde Jezus krachtig tegen de geest van het Farizeïsme.

Een van deze protesten werd uitgelokt door het hypocriete formalisme van een gast die hem aan zijn tafel had uitgenodigd. Lucas bewaart de herinnering daaraan: hij leent Jezus meer dan één woord dat ontleend is aan de apostolische traditie en dat oorspronkelijk behoorde tot het grote discours van Mattheüs.

 Deze woorden deden ons de dwaasheid (dwaasheid) van de farizeïsche procedure voelen: jullie reinigen de buitenkant, terwijl de binnenkant vol corruptie is; maar heeft God, die de buitenkant geschapen heeft, niet ook het zedelijke wezen geschapen, dat voor Hem veel belangrijker is ?

Dit is dus datgene, wat gij met de grootste zorg moet reinigen; want God heeft u bepaalde uiterlijke reinigingen alleen voorgeschreven om u te herinneren aan de plicht van zedelijke reinheid. Maar door dit te verwaarlozen en vast te houden aan het eerste, vernietig je de goddelijke bedoeling.

Diaken Michel Houyoux

Links naar andere christelijke websites

◊ Kerknet : klik hier om het artikel te lesen → Een aalmoes geven moet voor ons ook een offer zijn ! 

◊ Het leven van Jezus  : klik hier om het artikel te lesen → Waarom veroordeelt Jezus de farizeeën ?

♥  Chris Sebrechts :  » De farizeeër en de tollenaar »

 

Mardi de la vingt-huitième Semaine du Temps Ordinaire — Année B

Donnez plutôt en aumône ce que vous avez, et alors tout sera pur pour vous

# Les pharisiens constituent un groupe religieux et politique de Juifs fervents apparu pendant la même période que les sadducéens et les esséniens en Palestine lors de la période hasmonéenne vers le milieu du IIe siècle av. J.-C., en réponse à l’hellénisation voulue par les autorités d’alors. Initiateur de la Torah orale, préfigurant le rabbinisme, ce courant s’inscrit dans le judaïsme du Second Temple, dont il influence l’évolution.

x

S’éteignant vers la fin du Ier siècle, il nous est connu au travers de différentes sources dont les études renouvelées depuis la fin du XXe siècle ont souligné la difficulté d’en cerner la complexité. Leur courant est appelé « pharisaïsme » ou « pharisianisme ». L’étude du mouvement pharisien a longtemps été l’apanage d’approches confessionnelles biaisées14 soit, du côté judaïque, apologétiques, soit, du côté chrétien, polémiques, sans que soient prises en compte des données chronologiques, avant que des travaux ne s’y intéressent depuis les années 1970 sous un angle plus scientifique .

x

Depuis l’application stricte de critères d’historicité aux sources et l’attitude plus sceptique des exégètes à leur égard, les informations considérées comme fiables sur le mouvement pharisien se sont fortement réduites ; ainsi, paradoxalement, ces progrès exégétiques ont rendu les contours du mouvement plus flous et moins certains. Il convient désormais d’examiner séparément chacune de ces sources en tenant compte de l’époque et du contexte singulier de leur rédaction.

x

Ceci posé, les points de convergence entre des sources aussi variées et aux intérêts divergents constituent un argument favorable au moins à l’établissement de l’historicité du pharisianisme à propos duquel il faut cependant admettre que nous connaissons en définitive peu de choses pour un groupe aussi nodal dans les tentatives de reconstitution du judaïsme de la période du Second Temple . Il existe trois sources principales concernant le mouvement pharisien, qui ne sont aucune sans poser de problèmes.

x

Chronologiquement, il s’agit des écrits néotestamentaires des premiers croyants en Jésus de Nazareth, rédigés en grec dans les années 50 à 100 de notre ère, des œuvres de l’historiographe juif Flavius Josèphe, qui écrit en grec à la fin du premier siècle — il constitue la source principale, ainsi que de la littérature rabbinique, plus particulièrement la Mishna et la Tosefta datées des années 200 à 220.

x

Plus récemment, une partie significative de la recherche contemporaine a rangé certains Manuscrits de la mer Morte au nombre des sources, où est mentionné un groupe dénommé « Chercheurs d’allègement » ou « de choses flatteuses » qui serait à identifier aux Pharisiens. Flavius Josèphe est ainsi la source principale sur ce qu’il décrit comme une école philosophique parmi d’autres, aux côtés des sadducéens, des esséniens et de la quatrième philosophie. Il affirma qu’à l’époque d’Hérode, les pharisiens furent plus plus de six mille

De l’évangile selon Luc

37 Pendant que Jésus parlait, un pharisien l’invita pour le repas de midi. Jésus entra chez lui et prit place. 38 Le pharisien fut étonné en voyant qu’il n’avait pas fait d’abord les ablutions précédant le repas. 39 Le Seigneur lui dit : « Bien sûr, vous les pharisiens, vous purifiez l’extérieur de la coupe et du plat, mais à l’intérieur de vous-mêmes vous êtes remplis de cupidité et de méchanceté. 40 Insensés ! Celui qui a fait l’extérieur n’a-t-il pas fait aussi l’intérieur ? 41 Donnez plutôt en aumône ce que vous avez, et alors tout sera pur pour vous.  » (Lc 11, 37-41)

Jésus invité à dîner chez un pharisien

Les discours que Jésus vint de tenir portèrent un pharisien à l’inviter à dîner chez lui. Jésus entra et se mit à table sans procéder aux ablutions  traditionnelles. Par cette omission, il excita l’étonnement de son hôte.

Trois vices des pharisiens

1. L’hypocrisie Jésus prit sur le fait l’hypocrisie des pharisiens : elle se montra dans le scandale que sa conduite causa. L’importance qu’elle donna aux purifications extérieures fut folie en présence de Dieu qui regarde avant tout à l’être moral. Pratiquer la charité, voilà le vrai moyen d’être pur. L’hypocrisie des pharisiens se montra encore dans leur empressement à payer la dîme, joint à la négligence des obligations fondamentales de la loi.
2. La vanité Ils recherchèrent les premiers sièges et les salutations.
3. L’influence occulte. Comme des sépulcres cachés, ils souillèrent les gens sans que ceux-ci s’en doutèrent.

Trois reproches aux légistes

Un légiste, se sentant atteint par ces paroles, protesta. Jésus s’adressa alors aux légistes et les censura.

1. Ils prêchèrent et ne pratiquèrent pas, chargeant les gens de fardeaux qu’ils se gardèrent de remuer du doigt.
2. Ils honorèrent les persécutés et persécutèrent. Bâtissant hypocritement les tombeaux des victimes de leurs pères, ils se montrèrent animés du même esprit qu’eux. Dieu leur enverra encore des prophètes à persécuter, afin que le sang de tous les martyrs fut redemandé à cette génération.
3. Ils détinrent la clef de la connaissance du salut et n’entrèrent ni ne laissèrent entrer.

Au sortir de la maison, Jésus fut violemment pris à partie et assailli de questions insidieuses. Le mot déjeuner, désigne le repas qu’on prenait vers le milieu du jour, tandis qu’un autre repas principal avait lieu vers le soir. Il en était ainsi chez les Juifs comme chez les Romains. Jésus s’étant mis à table dès son entrée, le pharisien s’étonna qu’il n’eût pas d’abord fait d’ablution.

Cet étonnement pouvait paraître d’autant plus fondé que Jésus revenait du milieu de la foule, où il avait pu contracter des souillures légales et où même il avait chassé un démon et guéri un malade. Jésus s’abstint de ces cérémonies précisément à cause de l’importance superstitieuse que les pharisiens y attachaient. n’était-ce pas là le point spécial sur lequel ils voulaient l’épier ?

Dans l’évangile selon Matthieu, Jésus déclara que la coupe et le plat eux-mêmes furent remplis de rapine, tandis que Luc fit de la coupe et du plat l’image de l’état moral de ses auditeurs. La rédaction de Matthieu n’exclut pas ce sens, mais, au contraire, le supposa.

Matthieu, Marc et Luc lui-même rapportèrent des paroles qui attestèrent que Jésus fit un grand discours contre les pharisiens à Jérusalem. Matthieu seul le donna en entier. Mais s’ensuit-il que le récit de Luc fut sans aucun fondement historique ? Nullement. Jésus fit entendre en plus d’une circonstance de vives protestations contre l’esprit du pharisaïsme.

L’une de ces protestations fut provoquée par le formalisme hypocrite d’un hôte qui l’avait invité à sa table. Luc nous en conserva le souvenir : il prêta à Jésus plus d’une parole puisée dans la tradition apostolique et qui, originairement, appartenait au grand discours de Matthieu.

 Ces paroles firent sentir la folie (insensés) du procédé pharisaïque : vous nettoyez le dehors, tandis que l’intérieur est plein de corruption ; mais Dieu qui  créa le dehors n’a-t-il pas aussi créé l’être moral, qui a beaucoup plus d’importance pour lui ? C’est donc là ce qu’il faut purifier avec le plus grand soin ; car Dieu ne vous a prescrit certaines purifications extérieures que pour vous rappeler le devoir de la pureté morale. Or en négligeant celle-ci pour vous en tenir aux premières, vous anéantissez l’intention divine.

Diacre Michel Houyoux

Liens avec d’autres sites chrétiens

◊ Père Gilbert Adam : cliquez ici pour lire l’article →  ♦ Mardi de la vingt huitième semaine Année Impaire

◊ Regnum Christi : cliquez ici pour lire l’article → Donnez plutôt en aumône ce que vous avez, et alors tout vous sera donné

♥ Prédication du pasteur Marc Pernot

Ventinovesima domenica del tempo ordinario dell’anno B

# Il rito del battesimo cattolico è il primo dei tre sacramenti dell’iniziazione cristiana, insieme all’Eucaristia (comunione) e alla cresima. Per le persone in età di ragione (bambini e adulti), è preceduto da un periodo di preparazione, chiamato catecumenato, durante il quale il futuro battezzato, il catecumeno, scopre la fede per la quale chiede il battesimo. Per i neonati, i genitori si sottopongono a una preparazione al battesimo che li aiuta a capire il significato di questo sacramento. Per gli adulti, il battesimo vero e proprio avviene spesso durante la veglia pasquale.

Il battesimo che si riduce all’effusione dell’acqua con la formula battesimale, senza nessuna delle altre forme complementari, si chiama « non battesimo ». È spesso riservato ai casi di emergenza (pericolo di morte). Anche se è canonicamente valido, deve poi essere completato dalle altre cerimonie, se c’è abbastanza tempo. Tradizionalmente, in Francia nei tempi moderni, i bambini della famiglia reale e i principi del sangue erano non contaminati alla nascita e quindi battezzati come bambini.

Battesimo di sangue La Chiesa cattolica riconosce l’idea del battesimo nel martirio, noto anche come « battesimo di sangue » : una persona che non è stata battezzata con acqua ma è morta a causa del suo credo cristiano è considerata battezzata senza aver ricevuto il sacramento. Il « battesimo di desiderio implicito » si basa sull’idea che se qualcuno è retto, generoso, sincero, si può presumere che se avesse conosciuto Cristo e il Vangelo, avrebbe sicuramente accettato il battesimo e quindi potrebbe essere salvato.

L’obbligo di essere battezzati è così mantenuto, ma in effetti è un riconoscimento che la salvezza non è assicurata dall’esecuzione di un rito ma dall’atteggiamento interiore : il battesimo implicito di salvezza permette a milioni o addirittura miliardi di uomini che alcuni credevano essere eternamente dannati di trovarsi nell’aldilà nella stessa situazione dei battezzati, battezzati senza saperlo.

L’estensione della nozione di battesimo del desiderio, e quindi di battesimo implicito del desiderio, implica una rottura con la teologia di Sant’Agostino con l’idea di una salvezza resa accessibile da Cristo a tutta l’umanità attraverso il tempo e lo spazio e non solo ai battezzati, anche se questa idea era presente fin dall’inizio della Chiesa, poiché le teorie di Sant’Agostino non hanno costituito un dogma della Chiesa Cattolica e non sono mai state ammesse nelle Chiese ortodosse. Attraverso il battesimo,

tutti i peccati sono perdonati, il peccato originale e tutti i peccati personali così come tutte le pene dovute al peccato8 . Nel battezzato, tuttavia, rimangono alcune conseguenze temporali del peccato, come la sofferenza, la malattia, la morte, o le fragilità intrinseche della vita come le debolezze di carattere, così come l’inclinazione al peccato che la Tradizione chiama concupiscenza.

Dal Vangelo secondo Marco

35 Allora Giacomo e Giovanni, i figli di Zebedeo, vennero da Gesù e gli dissero : « Maestro, quello che stiamo per chiederti, vorremmo che tu lo facessi per noi ». 36 Egli disse loro: « Cosa volete che faccia per voi? » 37 Gli risposero: « Dacci un posto, uno alla tua destra e uno alla tua sinistra, nella tua gloria ».

38 Gesù disse loro : « Voi non sapete quello che chiedete. Potete bere il calice che sto per bere, essere battezzati con il battesimo in cui sto per essere immerso? « 39 Gli risposero : « Possiamo ». Gesù disse loro: « Il calice che io sto per bere, voi lo berrete ; e sarete battezzati con il battesimo nel quale io sto per essere immerso.

40 Quanto al sedere alla mia destra o alla mia sinistra, non sta a me concederlo ; ci sono quelli per cui è preparato. 43 Ma tra di voi non sarà così. Chi vuole diventare grande tra di voi sarà vostro servitore.

44 Chi vuole essere il primo tra voi sarà schiavo di tutti; 45 perché il Figlio dell’uomo non è venuto per essere servito, ma per servire e dare la sua vita in riscatto per molti. (Mc 10,35-45)

L’ambizione dei discepoli

E Giacomo e Giovanni, figli di Zebedeo, vennero da lui, dicendo : « Maestro, vorremmo che lei ci facesse tutto quello che le chiediamo ». (Mc 10, 35) Dopo la predizione che Gesù aveva fatto loro, l’avvicinamento di Giacomo e Giovanni sembrava incomprensibile, se non fosse un’ulteriore prova che anche i discepoli più intelligenti non avevano capito questa predizione.

I discepoli, nonostante tutte le prospettive dolorose che Gesù dava loro, non dubitavano che egli sarebbe stato in un prossimo futuro il capo di un regno e di un regno glorioso. Per quanto riguarda le false idee che avevano, niente era più adatto a dissiparle delle istruzioni che Gesù diede loro.

Di queste due immagini delle sofferenze di Cristo, il calice e il battesimo, solo la prima è autentica in Matteo. Se la coppa, nel linguaggio simbolico della Scrittura, è la misura del bene o del male destinata ad ogni persona, il battesimo è un’immagine ancora più generale e profonda della sofferenza in cui si tratta di essere immersi nella sua totalità, secondo il significato etimologico della parola.

Di queste due immagini delle sofferenze di Cristo, il calice e il battesimo, solo la prima è autentica in Matteo.  Se la coppa, nel linguaggio simbolico della Scrittura, è la misura del bene o del male destinata ad ogni persona, il battesimo è un’immagine ancora più generale e profonda della sofferenza nella quale si tratta di essere immersi nella sua totalità, secondo il significato etimologico della parola.

Gesù mostrò così ai due discepoli la via della gloria e chiese loro: « Potete seguirmi là?  Inoltre, vedeva quel momento di sofferenza come già arrivato; e Marco lo fece sentire, come è sua abitudine: il calice che bevo, il battesimo con cui sono battezzato.  In Matteo, fu la madre di Giacomo e Giovanni, Salomè, che per prima fece questa richiesta a Gesù per i suoi figli, mentre, secondo Marco, furono i due discepoli stessi a farla.

Matteo aggiunge: dal Padre mio; il pensiero di Marco è lo stesso. Solo Dio prepara un’anima per l’alta destinazione a cui aspiravano i due discepoli.  Per sopprimere l’ambizione dei suoi discepoli, Gesù contrappose lo spirito del suo regno a quello che accadeva nei regni di questo mondo. Per fare questo, ha usato parole molto significative. In primo luogo, ha detto dei principi di questo mondo che pensavano di governare, o dovevano governare, o immaginavano di governare.

Cosa voleva dire Gesù? Secondo alcuni interpreti, significherebbe che questi principi pensavano soprattutto a stabilire e affermare la loro autorità, un’autorità che il popolo riconosceva. Altri fanno dire a Gesù che questi potenti uomini della terra sembravano esercitare un grande dominio, mentre essi stessi erano schiavi delle loro passioni. Mentre immaginavano di essere al potere supremo, erano in assoluta dipendenza da Dio, attraverso il quale i re regnavano ?

« Coloro che si immaginano di comandare il popolo lo tiranneggiano e i grandi lo opprimono.  (Rilliet ) Quando Gesù arrivò a Gerico e stava lasciando la città con una grande folla, un cieco di nome Bartimeo, sentendo che era Gesù che passava, cominciò a gridare: « Figlio di Davide, abbi pietà di me!  Quando cercarono di impedirgli di disturbare Gesù, egli gridò ancora più forte : Abbiate pietà di me !

Gesù si fermò e chiamò il cieco, che si alzò rapidamente, si tolse il mantello e corse da Gesù. « Cosa vuoi che ti faccia?  Gesù gli chiese. Rabbouni, fammi vedere di nuovo! « Gesù gli disse: « Va’, la tua fede ti ha salvato ». E subito recuperò la vista e seguì Gesù.

Il Diacono Michel Houyoux

Link ad altri siti cristiani

◊ Tempo di preghiera : clicca qui per leggere l’articolo →  17 Ottobre: XXIX Domenica del Tempo Ordinario – Anno B

◊ Qumran :  clicca qui per leggere l’articolo →    Testi – XXIX Domenica del Tempo Ordinario (Anno B

♥ Omelia di padre Fernando Armellini