Volg mij. De man stond op en volgde hem
# De instelling van de twaalf apostelen is een episode uit het leven van Jezus die in alle drie de synoptische evangeliën voorkomt: Mattheüs 10:1-4, Marcus 3:13-19, Lucas 6:12-16, maar niet in het Evangelie van Johannes. Het verhaalt de eerste selectie van de twaalf apostelen door Jezus voor een kwart uit de discipelen van Johannes de Doper. De twaalf apostelen waren de twaalf discipelen die door Jezus van Nazareth waren uitgekozen. Volgens de christelijke traditie heeft Jezus ook zeventig discipelen uitgekozen, die later bisschoppen van een stad werden.
Al deze discipelen verkondigden het goede nieuws, een term waaruit het woord « evangelie » is voortgekomen, nadat de teksten in de jaren 65-100 waren geschreven. Paulus van Tarsus werd door de christelijke traditie beschouwd als de dertiende apostel: hij wordt de « apostel voor de heidenen » genoemd. Katholieken en orthodoxen beschouwen bisschoppen als opvolgers van de apostelen en hechten bijzonder veel belang aan het feit dat bisschoppen in apostolische successie zijn, d.w.z. dat de traditie waartoe zij behoren in de opeenvolging van personen en leerstellingen teruggaat op de apostelen.
De theologie van de rond de Twaalf gevormde christelijke groep is zeer vaag bekend door het boek van de Handelingen der Apostelen, de toespraken die aan Petrus worden toegeschreven met Pinksteren of voor het Sanhedrin. Christologie is niet erg ontwikkeld. Er is geen merkbare breuk met het officiële jodendom en er is niets te vinden van de polemiek die aan Jezus wordt toegeschreven tegen de Farizeeën, de sabbat en de tempelfeesten.
Deze groep heeft zeker een charismatische dimensie en beweert te worden geleid door de Heilige Geest, wiens manifestatie, die als ultiem wordt ervaren, het teken is dat zou getuigen van Jezus’ verrijzenis en overwinning op de dood. De overtuiging van Jezus’ verrijzenis en de eerste manifestaties van de Geest verschenen in Galilea. Daarom beoefenden de Twaalf en hun volgelingen een soort primitief communisme, waarbij ieder zijn bezittingen verkocht, als hij die al had, om de gemeenschap in leven te houden in de korte tijd die haar nog restte op aarde vóór de Grote Dag des Oordeels.
Het is zelfs niet zeker dat in dit stadium de eerste christenen de uiteindelijke Messias of Gezant van God duidelijk identificeerden met Jezus, zelfs als hij was opgestaan. Misschien verwachtten zij de Opgestane als de hersteller van het Koninkrijk Israël (volgens Handelingen 1). Maar deze uitstorting van de Geest had vooral « bewezen » dat Jezus een onschuldig man was en dat degenen die hem hadden verworpen en aan de Romeinen hadden uitgeleverd (de leiders van het volk) fout zaten. God bewees Jezus en zijn discipelen gelijk tegen het Sanhedrin! De Twaalf waren getuigen voor God en Jezus tegen de Joodse leiders. En indien de onschuld en het goddelijk karakter van de zending van de Messias a posteriori werden erkend (hetgeen de christelijke prediking trachtte te overtuigen), dan zou God de komst van de Messias verhaasten.
Over het Evangelie van Matteüs
09 Jezus ging vandaar verder en zag een man, Mattheüs genaamd, aan zijn tollenaarsbureau zitten. Hij zei tegen hem: « Volg mij. De man stond op en volgde hem. 10 Terwijl Jezus thuis zat te eten, zie, kwamen vele tollenaars en vele zondaars en gingen bij hem en zijn discipelen zitten.
11 Toen de Farizeeërs dit zagen, zeiden zij tot zijn discipelen: « Waarom eet uw leermeester met tollenaars en zondaars? » 12 Jezus hoorde dit en zei: « Niet de gezonden hebben de dokter nodig, maar de zieken. 13 Ga heen en leer wat het betekent: Ik wil barmhartigheid, geen opoffering. Want ik ben niet gekomen om rechtvaardigen te roepen, maar zondaars. (Mt 9, 9-13)
Matthew’s roeping
Toen Jezus het tolhuisje passeerde, riep hij Mattheus om hem te volgen, wat hij onmiddellijk deed. De Farizeeërs beschuldigden Jezus van omgang met zondaars. Toen de Farizeeën dit zagen, vroegen zij de discipelen hoe het kwam dat hun Meester met zulke mensen at.
Jezus antwoordde : « Het zijn de zieken die een geneesheer nodig hebben. » Zij kunnen het weten, want de Schrift zegt : God heeft lust aan barmhartigheid, niet aan offers ; de Heiland komt om zondaars te roepen, niet de rechtvaardigen. In die tijd vroegen enkele van de discipelen van Johannes de Doper aan Jezus waarom degenen die hem volgden zich niet aan de wet van het vasten hielden.
Hij antwoordde hun dat zijn discipelen niet konden rouwen of bedroefd zijn zolang de bruidegom bij hen was, maar dat de dagen zouden komen waarop zij zouden vasten. Daarna trachtte hij hun door twee treffende vergelijkingen duidelijk te maken, dat het nieuwe leven, dat Hij in de wereld bracht, onverenigbaar was met de oude wettige instellingen, en zelfs dat het de gehele vernieuwing van de innerlijke mens vereiste.
Marcus en Lucas hebben ook deze roeping van een discipel beschreven met dezelfde details over plaats, tijd en omstandigheden; het is klaarblijkelijk een identiek feit in alle drie de verslagen. Terwijl Mattheüs deze discipel Mattheüs noemde, noemden de andere twee hem Levi.
De naam van Mattheus komt in alle catalogi van de apostelen voor, terwijl die van Levi er nooit in voorkomt, om ervan overtuigd te zijn dat de discipel die in deze omstandigheid tot het apostolaat werd geroepen, vanaf dat moment zijn naam van Levi veranderde in die van Mattheus, wat gave van God betekent. Zo kreeg Simon de naam van Petrus en Saul die van Paulus.
De plaats waar belastingen werden geïnd op goederen in doorvoer. Aangezien deze belastingen werden geheven in opdracht van de Romeinen, werden de Joden die tollenaars waren over het algemeen gehaat en veracht, en het was uit deze tollenaars dat Jezus een van zijn apostelen koos !
Wilde hij alleen maar laten zien dat hij boven de Joodse vooroordelen stond? Of wilde hij onder zijn discipelen ook een man hebben die gewend was de pen te hanteren? Dit is allemaal mogelijk, maar er is iets zo plotseling, zo spontaan en zo vreemds aan deze oproep, dat wij er niet aan kunnen twijfelen dat Jezus deze heeft gericht door een directe impuls van boven. Dit goddelijke karakter van de roeping blijkt ook uit het besluit en de snelheid waarmee zij wordt aanvaard. Tussen Jezus en deze man, moet er een soort goddelijke sympathie zijn geweest. (Frédéric Godet)
Alles in het evangelieverhaal is een openbaring van Gods barmhartigheid. Matteüs kende Jezus al, die in dezelfde stad Kafarnaüm woonde als waar hij zijn woord had gehoord en ontvangen, en dat deze oproep om hem te volgen een beslissende roeping tot het apostolaat was. Maar de autoriteit van Jezus’ oproep en Mattheus’ snelle gehoorzaamheid waren niet minder bewonderenswaardig.
Mattheüs zegt niet in welk huis, maar Lucas schrijft dat het het huis van Mattheüs Levi was, waarin hij een groot banket hield. Hij wilde, in de ijver van zijn eerste liefde, aan al die zondaars en zondaressen die hij uitnodigde, een gelegenheid bieden om Jezus te zien en te horen. Sommige uitleggers beweren dat, zowel volgens Mattheüs als volgens Marcus, deze maaltijd plaatsvond in het huis van Jezus. Maar waarom zou deze menigte zondaars plotseling het huis van Jezus binnenvallen ?
Mattheüs, zelf een zondaar, had ook verscheidene van zijn vrienden uitgenodigd met dezelfde verachte roeping, en andere mensen wier reputatie niet beter was en die in de evangeliën mensen van slecht karakter worden genoemd. Dit woord wordt dikwijls gevonden in combinatie met het woord zondaars, omdat de laatsten over het algemeen van hetzelfde zedelijke karakter waren.
De Farizeeën meenden in hun eigen rechtschapenheid rechtvaardig te zijn; daarom hadden zij geen behoefte aan een geneesheer, aan Jezus die mensen genas van hun zedelijke ziekten. Maar zij die ziek waren, de zieken, de zondaars die zich zo voelden en die hem omringden, hadden hem nodig en zij luisterden blij als hij sprak over vergeving en verzoening met God.
Jezus deed een zekere concessie aan de Farizeeën, door een uiterlijk moreel verschil toe te geven tussen hen en de zondaars, maar het was een ironische concessie, zoals Calvijn zegt, omdat diep van binnen hun trots en hardheid van hart tegenover deze arme zondaars die Jezus ontving, hen, ondanks hun verlichting, schuldiger maakten dan zij voor God waren. « Gaat nu heen en leert wat dit gezegde betekent: Ik verlang barmhartigheid, geen offer; want Ik ben niet gekomen om rechtvaardigen te roepen, maar zondaars. (Mt 9, 13)
Volgens de meeste uitleggers paste Jezus het toe op de Farizeeërs die, zonder genade voor zondaars en zondaressen, al hun vertrouwen voor redding stelden in de offers die zij brachten en in de ceremoniële uiterlijkheden van de godsdienst; precies het tegenovergestelde van wat God wil. Volgens anderen paste Jezus deze uitspraak op zichzelf toe en rechtvaardigde zo zijn barmhartigheid jegens zondaars door een goddelijk woord.
De rechtvaardigen en de zondaars waren de gezonden en de zieken en deze nieuwe vergelijking van de Farizeeën met de zondaars bevatte dezelfde ironie. Jezus sloot zijn eigen rechtvaardigen weliswaar niet uit van zijn koninkrijk, maar kon hen er niet in roepen, zolang zij volhardden in hun hoogmoed, en het is zeker dat het pijnlijke gevoel van zonde de deur is naar dat hemelse koninkrijk waartoe Jezus opriep.
Diaken Michel Houyoux
Links naar andere christelijke websites
◊ Kerk en Geloof : klik hier om het artikel te lesen → Dinsdag in de vijfentwintigste week door het jaar B
◊ VAN: PIETER C. : klik hier om het artikel te lesen → De Roeping van Mattheüs – Werkstukken kunstgeschiedenis
♥ De roeping van Petrus
