# Apostel verwijst naar een persoon die met een zending is uitgezonden, of ook naar de vervulling van de zending of de brieven die haar beschrijven1. In de Griekse Septuagint Bijbel wordt het woord toegepast op personen (1Ki 14:6); het is de vertaling van het Hebreeuwse shaliah, « gezonden met gezag ». In het Nieuwe Testament wordt het woord verschillende keren gebruikt. Het wordt toegepast op verschillende categorieën van personen: de getuigen van Jezus’ verrijzenis, gezonden om die gebeurtenis te verkondigen; een van de ambten van de vroege Kerk; tweemaal in de Evangeliën (Mt 10,2 en Lc 6,13): de groep van twaalf door Jezus uitgekozen, eerst om hen te zenden (Mt 10,5-42), en tenslotte om bij hem te zijn, symbolisch voor de mensen aan het einde der tijden (Mt 19,28). Paulus, die niet een van de twaalf apostelen was, wordt een apostel genoemd zonder verdere specificatie. Dit woord wordt ook toegepast op mensen die de godsdienst van Jezus onderwijzen en verspreiden naar het voorbeeld van de apostelen. In ruimere zin verwijst het ook naar de uitdragers van een doctrine, een mening of een zaak.
In de omgangstaal verwijst « apostel » naar een persoon die blindelings luistert naar zijn meesterbrein en actief zijn ideeën verspreidt. Dit beeld verwijst naar de apostelen van Jezus Christus. Ook uit het Nieuwe Testament blijkt dat het apostolaat werd opgevat als een van de essentiële ambten in de vroege kerk; de brieven van Paulus (b.v. 2 Kor 11,13) spreken van « valse apostelen ». Het eerste voorbeeld van een apostolische tekst is waarschijnlijk de apostolische brief aan de gemeente van Antiochië, verzonden na de toespraken van Petrus (Hand. 15,7-12) en Jacobus (Hand. 15,13-21) over het besluit van het Concilie van Jeruzalem over de naleving van de traditionele Joodse gebruiken, met name de besnijdenis (ca. 50). De teksten zijn niet altijd duidelijk over de inhoud van dit ambt, dat een dimensie van rondtrekkende zending kan omvatten: De Didache getuigt van zijn bestaan in Syrië aan het begin van de tweede eeuw. Het apostolaat wordt, in tegenstelling tot het bisschopsambt, niet uitgeoefend op een afgebakend en welomschreven grondgebied: het heeft een universele dimensie.
Petrus leidde eerst de Kerk van Antiochië en daarna de Kerk van Rome. In navolging van de teksten van de Handelingen van de Apostelen stelt de kerkelijke traditie een gewijzigd college van apostelen vast na de afval en het verraad van Judas Iskariot. Het vervangt hem door Matthias en vooral door Paulus (apostelen). Meestal verschijnen deze twee extra apostelen samen onder de twaalf, ten koste van een van de elf die door Jezus Christus geroepen zijn. In ieder geval komt Paulus altijd voor in het college van apostelen, als tweede na Petrus. De apostolische traditie werd gedefinieerd door Hippolytus van Rome aan het begin van de derde eeuw.r het bestaan van dit ambt van de vroege kerk, beriep Calvijn zich erop om de ambten van de kerken van de reformatie te herstructureren.
# Apostolische gemeenten In de katholiek-apostolische gemeenten ontstond rond 1832 een zogenaamd « apostelschap van de moderne tijd ». Volgens hun eigen verklaringen verwezen zij naar een directe instructie van God. Ook de talrijke organisaties die deze gemeenten hebben opgevolgd, kennen meestal het apostelambt. De Nieuw-Apostolische Kerk (NAK), als bekendste afsplitsing, kent het ambt van de Stamapostel en de Apostelen, dat binnen de kerk wordt doorgegeven. De Stamapostel leidt als hoogste geestelijke autoriteit van alle nieuw-apostolische gebiedskerken op aarde de universele kerk (Nieuw-Apostolische Kerk Internationaal) in alle godsdienstige aangelegenheden; hij benoemt zijn opvolger alsmede de aan hem ondergeschikte Districtsapostelen en Apostelen. Het Nederlandse « Apostolisch Genootschap » en de gemeenschappen die verenigd zijn in de Unie van Apostolische Gemeenten, zoals de Duitse Apostolische Gemeenschap, kennen ook het apostelambt, maar met een gewijzigde betekenis en autoriteit. Zo ook in de Altapostolische Kirche Deutschland (AAK) of
x
Oud-Apostolische Kerk (OAC) is er de ambtstitel « apostel » als eerste dienaar van God in de moderne tijd. Doorslaggevend is hier de gave (of roeping) die iemand door goddelijke openbaring wordt verleend. Hetzelfde geldt in de OAC als in de Kerk van het Apostelschap van Jezus Christus, waar de apostelen worden beschouwd als de eerste dienaren van God en begiftigd met bijzondere gaven. De Synoptische Evangeliën berichten over een selectie van Jezus’ discipelen, die in het Evangelie van Lucas voor het eerst « de twaalf apostelen », « de twaalf boodschappers » of kortweg « de twaalf » worden genoemd. Het evangelie van Lucas meldt dat Jezus zelf de twaalf leerlingen uitkoos en hen tot apostelen benoemde (Lc 6,13 EU; van hieruit drong de zinsnede « die Hij ook apostelen noemde » door tot in vele tekstgetuigenissen, tot in Mk 3, 14.
Uit het Evangelie van Jezus Christus, Johannes
Jezus was aan het onderwijzen in de synagoge van Kapernaüm. Veel van zijn discipelen die hem hoorden, zeiden : « Dit is een moeilijk woord! Wie kan het horen ? » . Jezus wist dat zijn discipelen over hem mopperden. Hij zei tot hen : « Is dit een belediging voor jullie ? En wanneer je de Mensenzoon ziet opgaan naar de plaats waar hij eerst was… Het is de Geest die leven geeft; het vlees kan niets doen. De woorden die ik tot jullie gesproken heb zijn geest en ze zijn leven. »
Maar er zijn sommigen onder u die niet geloven. Want Jezus wist vanaf het begin wie degenen waren die niet geloofden en die hem zouden verraden. Hij voegde er aan toe: « Daarom heb Ik u gezegd, dat niemand tot Mij kan komen, tenzij het hem door de Vader gegeven wordt.
Vanaf dat moment keerden veel van zijn discipelen zich af en hielden op hem te vergezellen. Toen zei Jezus tot de twaalf: « Willen jullie ook weggaan? » . Simon Petrus antwoordde hem: « Heer, tot wie zullen wij gaan ? Je hebt de woorden van het eeuwige leven. Maar wij geloven en weten dat U de Heilige van God bent. (Joh 6, 60-69)
De afvalligheid van sommige discipelen
Nadat Jezus met de Joden, die min of meer tegen zijn leer waren, had getwist, verliet hij de synagoge, gevolgd door hen die hem in groten getale van plaats tot plaats volgden om zijn woord te horen en van zijn werken getuigenis af te leggen. Velen van hen kwamen naar voren. Onder hen was er een geloofscrisis. 0Jezus kende het heimelijke gemopper van de discipelen; Hij zag meteen dat het te wijten was aan een gebrek aan geloof: « Is dit aanstootgevend voor u? Is dit een reden voor u om weg te vallen en te deserteren? « Voor velen leek het einde van de toespraak de maat van hun intelligentie en kracht te overtreffen.
Hun opmerking « Dit woord is moeilijk » betekent niet alleen dat zij het moeilijk te begrijpen vinden, maar veeleer dat zij het niet kunnen aanvaarden: Wie kan het horen en het in praktijk brengen? Deze discipelen namen deze woorden van Jezus niet zo letterlijk en materieel op als de Joden; maar zij voelden het als een beletsel dat Jezus zou lijden en sterven voor het leven van de wereld, en dat zij zelf zich de vruchten van zijn dood zouden toe-eigenen door een geheimzinnige gemeenschap met Hem.
Dit verontwaardigde hen. Dit vooruitzicht was altijd een ergernis voor de Joden en ook voor de apostelen voordat zij de goddelijke Geest hadden ontvangen. Voor veel mensen is het vandaag niet anders. Jezus verwijst zijn toehoorders, die verontwaardigd waren over zijn eerdere uitspraken, dus naar de tijd dat hij zal terugkeren in de heerlijkheid die hij had vóór zijn incarnatie.
Als men bedenkt dat Jezus niet naar de hemel kon opstijgen zonder de diepe vernedering en dood te ondergaan waarover Hij zojuist heeft gesproken, hebben sommigen gedacht dat Hij tot zijn toehoorders zei: Daar zult u veel sterkere redenen vinden om verontwaardigd te zijn. Anderen, die zich uitsluitend concentreerden op de hier aangekondigde idee van de hemelvaart en verheerlijking van Christus, meenden dat hij zijn hoorders het vooruitzicht uitlegde van een tijd waarin het voor hen gemakkelijker zal zijn de geestelijke betekenis van zijn woorden te begrijpen, in Hem te geloven, kortom, op te houden verontwaardigd te zijn (aCalvijn, Stier, Ebrard, Luthardt, Godet, Keil, Holtzmann).
Jezus sprak tot toehoorders die verontwaardigd waren over zijn toespraak. Hij wilde hun vooroordelen wegnemen; hiertoe bracht hij drie stellingen naar voren: Het is de Geest die leven geeft, de heilige Geest van God, door wie Jezus tot het uiterste werd vervuld en die door zijn woord de zielen vernieuwt en leven schenkt. « De woorden die Ik tot u gesproken heb zijn geest en leven »; deze dubbele bewering brengt goddelijke kracht en geeft leven. Daartoe moet de ziel openstaan voor het licht en de levengevende kracht van de Geest, want zonder dit is het vlees nutteloos.
Zelfs het vlees van Christus, die heel zijn persoon en heel zijn werk voor het leven van de wereld heeft gegeven, en dat wij ons in geloof moeten toe-eigenen, kan alleen worden verlevendigd door de Geest, die alleen de menswording en het offer van Jezus Christus en onze vereniging met Hem begrijpelijk maakt. Voor hen die buiten bleven en Christus alleen in het vlees kenden, was Christus zelf van geen nut. « Want de woorden, die Ik tot u spreek, zijn geest en leven; de oorzaak van de aanstoot, die zij u aandoen, ligt niet in hen, maar in uw ongeloof.
Jezus verzacht deze beschuldiging door het aantal van hen die weigerden in Hem te geloven en Hem te ontvangen zoals Hij zich zojuist in deze toespraak aan hen had voorgesteld, terug te brengen tot een klein aantal. Maar met deze verklaring legt Johannes uit dat Jezus niet verrast was door deze geloofscrisis van zijn discipelen, dat hij die had verwacht, dat hij die van tevoren in hun harten had gezien. Bovendien wist hij van het begin af aan wie degenen waren die niet geloofden en wie degene was die hem verraadde.
Wat betekende het woord « vanaf het begin »? De meeste commentatoren verstaan het zo dat Jezus zijn bediening opnam en discipelen rond zich begon te verzamelen, maar deze betekenis is niet van toepassing op zijn ongelovige Galilese toehoorders. Jezus kende hen toen nog niet. Zodra het eerste zaadje van ongeloof ontkiemt in het hart van een discipel, kent Jezus hem al tot in de kern… In dit geval zou de opmerking van Johannes over Judas niet slaan op het moment waarop Jezus hem opnam in het getal van de twaalf, maar op het moment waarop de hebzucht en de huichelarij van deze discipel wortel schoten in zijn hart.
Er waren er die niet geloofden, omdat, hoewel zij Jezus volgden, hun harten niet gereed waren om het goede woord te ontvangen. Jezus zei tot zijn discipelen: « Willen jullie ook weggaan? Jezus wilde hen op de proef stellen en een volledige beslissing in hen teweegbrengen, omdat Hij een volk met een vrije wil wilde. Hij kende hen goed genoeg om te weten dat zij allen, met uitzondering van Judas, hem trouw zouden blijven en er was geen twijfel over hun antwoord, maar hij wilde het van hen horen, want de belijdenis van Petrus hielp om hun geloof te versterken. U hebt de woorden van het eeuwige leven »; Petrus sprak deze woorden met volle overtuiging, enthousiasme en vurige liefde voor Jezus.
Diaken Michel Houyoux
Links naar andere christelijke websites
◊ Preken on line : klik hier om het artikel te lesen → 21e zondag door het jaar B – 2021
◊ Home Scarlet : klik hier om het artikel te lesen → Jo. 6, 60-69
♥ IK BEN het Brood dat Leven geeft
